Sau các vụ thiên tai và tai nạn giao thông gần đây, như vụ lật tàu ở Hạ Long và vụ sạt lở tại làng Nủ, nhiều nạn nhân không chỉ phải đối mặt với những mất mát về vật chất mà còn phải vượt qua những sang chấn tâm lý nặng nề. Các chuyên gia tâm lý cho rằng, bên cạnh sự hỗ trợ về vật chất, những người sống sót cũng cần một “hệ thống chữa lành” về tinh thần để có thể vượt qua những tổn thương âm ỉ trong thời gian dài.
Theo thạc sĩ, chuyên gia tâm lý Nguyễn Hồng Bách, Giám đốc Trung tâm tâm lý lâm sàng Dr.MP, sau biến cố lớn, người dân thường trải qua ba giai đoạn: tiếp nhận sự kiện chấn thương, xử lý nhận thức, ứng phó và tăng trưởng sau sang chấn. Tuy nhiên, nếu không có kỹ năng ứng phó hoặc nhận được sự hỗ trợ tâm lý kịp thời, tổn thương sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng lâu dài. Ông Bách cho biết, có hai kiểu phản ứng rõ rệt khi con người trải qua biến cố lớn: sự sụp đổ tinh thần ngay tức thì hoặc sự đóng băng cảm xúc kéo dài.
Đặc biệt, ở trẻ nhỏ, những tổn thương trong tuổi thơ có thể âm thầm tạo ra nền tảng tinh thần dễ bị tổn thương. Những đứa trẻ lớn lên với mặc cảm mất mát, ký ức chấn động khó xóa mờ và câu hỏi không lời đáp có thể trở thành những vấn đề nghiêm trọng về tâm lý sau này.
Sang chấn tâm lý không chỉ xảy ra với những người trực tiếp trải qua sự kiện mà còn có thể ảnh hưởng đến những người tham gia cứu hộ, báo chí, tình nguyện viên, hoặc những người chứng kiến sự kiện qua hình ảnh, âm thanh trên mạng xã hội.
Chuyên gia tâm lý Nguyễn Viết Hiền khuyến cáo rằng, việc thiết lập mô hình can thiệp tâm lý sau thảm họa là cần thiết để giúp nạn nhân vượt qua sang chấn. Các phương pháp can thiệp bao gồm trị liệu nhóm và cá nhân, kết hợp hình thức trực tiếp và trực tuyến để có thể tiếp cận với nhiều nạn nhân hơn.
Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hương Trà cũng đưa ra cảnh báo về việc truyền thông và mạng xã hội cần phải có điểm dừng khi khai thác thông tin về các vụ việc, nhằm tránh kích hoạt sang chấn tâm lý ở cả nạn nhân và công chúng.
Hiện tại, nhiều chuyên gia tâm lý đang kêu gọi sự quan tâm và hỗ trợ đối với nạn nhân sau vụ lật tàu ở Hạ Long. Đồng thời, nhấn mạnh rằng việc hỗ trợ tâm lý đạt hiệu quả cao nhất khi diễn ra từ 10-15 ngày sau sự kiện.
Như vậy, không chỉ hỗ trợ về vật chất, sự quan tâm đến sức khỏe tâm lý của những người trải qua thiên tai và tai nạn là điều cần thiết và cấp thiết. Một hệ thống hỗ trợ toàn diện và kịp thời sẽ giúp họ vượt qua tổn thương và tái thiết cuộc sống.
