Bộ Nội vụ đang tiến hành xây dựng dự thảo nghị định liên quan đến tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố, cùng với một số chế độ và chính sách dành cho người hoạt động không chuyên trách. Thông tin này được Bộ Nội vụ cung cấp trong văn bản hướng dẫn nhằm giải quyết những khó khăn và vướng mắc trong quá trình thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại Sở Nội vụ tỉnh Đắk Lắk.
Trước đó, Sở Nội vụ tỉnh Đắk Lắk đã chỉ ra thực tế rằng sau khi tiến hành sắp xếp đơn vị hành chính của các xã, phường, một số thôn và khu phố không còn đủ số hộ dân theo quy định do có sự điều chỉnh địa giới hành chính. Từ đó, Sở Nội vụ đề nghị Bộ Nội vụ hướng dẫn về trình tự và thủ tục xây dựng đề án ghép cụm dân cư vào thôn, tổ dân phố hiện có.
Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương, thẩm quyền thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên và đổi tên thôn thuộc thẩm quyền của HĐND cấp xã. Tuy nhiên, tính đến nay, Bộ Nội vụ vẫn chưa ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung các thông tư hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố cho phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Về vấn đề này, Bộ Nội vụ đã có Văn bản hướng dẫn 4168, trong đó hướng dẫn xác định loại hình tổ chức cộng đồng dân cư tại đơn vị hành chính cấp xã mới, việc chuyển đổi thôn thành tổ dân phố hoặc tổ dân phố thành thôn, và việc đổi tên thôn, tổ dân phố do trùng tên.
Đối với vấn đề bầu cử trưởng thôn và tổ trưởng tổ dân phố, Bộ Nội vụ cho biết hiện nay quy trình bầu cử được thực hiện theo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Nghị định số 59/2023/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật này. Các quy định này vẫn còn hiệu lực và phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp đang được triển khai.
Trước đó, vào tháng 7 năm 2023, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đã ký ban hành Quyết định số 1581/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về kế hoạch tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và chuẩn bị đại hội đảng bộ các cấp. Theo kế hoạch này, Bộ Nội vụ được giao chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan để xác định lộ trình và hướng dẫn việc sắp xếp, tổ chức lại thôn, tổ dân phố theo hướng tinh gọn, tăng cường tính tự quản và phục vụ tốt hơn đời sống cộng đồng dân cư.
