Quá trình sắp xếp lại bộ máy hành chính cấp xã đang gặp phải một thách thức lớn là sự chênh lệch về năng lực giữa cán bộ cũ ở lại và cán bộ cấp huyện mới được điều chuyển xuống. Sự chênh lệch này không chỉ nằm ở trình độ chuyên môn, kỹ năng quản lý mà còn ở tư duy quản trị, tạo ra sự ‘lệch pha’ trong đội ngũ cán bộ cấp xã mới.
Theo ThS Nguyễn Tuấn Anh, công tác tại Tổng Công ty Công nghiệp Sài Gòn, một trong những vấn đề tồn tại hiện nay là sự thiếu đồng bộ về năng lực và trình độ giữa hai nhóm cán bộ xuất phát từ các khu vực công vụ khác nhau. Cán bộ từ cấp huyện cũ thường có thế mạnh về trình độ chuyên môn, kỹ năng quản trị và kinh nghiệm xử lý công việc ở tầm bao quát hơn. Ngược lại, đội ngũ cán bộ cấp xã cũ có lợi thế về sự am hiểu địa bàn, gần dân, nhưng hạn chế về khả năng tham mưu chính sách, sử dụng công nghệ thông tin và xử lý hành chính theo quy trình cải cách mới.
TS Nguyễn Trần Như Khuê, Trưởng bộ môn Luật, Khoa Nhà nước và pháp luật, Học viện cán bộ TPHCM, cho rằng sự khác biệt về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn giữa hai cấp chính quyền trước đây dẫn đến điều kiện tuyển dụng theo chuyên môn, nghiệp vụ cũng khác nhau. Cán bộ cấp huyện cũ thường có cơ hội được đào tạo, bồi dưỡng nhiều hơn so với cán bộ cơ sở ở những khu vực vùng sâu, vùng xa.
Để giải quyết vấn đề này, ThS Nguyễn Tuấn Anh đề xuất cần nhanh chóng đồng bộ năng lực đội ngũ cán bộ cấp xã mới để tránh cản trở hiệu quả vận hành bộ máy hành chính cấp cơ sở. Ông cho rằng cần tuyển chọn và sàng lọc lại cán bộ dựa trên các nhóm tiêu chí cụ thể, bao gồm kỹ năng hành chính – pháp lý, năng lực sử dụng công nghệ, kỹ năng làm việc nhóm và giải quyết vấn đề.
TS Nguyễn Trần Như Khuê gợi ý rằng có thể đồng bộ và nâng cao năng lực cán bộ cấp xã bằng cách xây dựng cơ chế khen thưởng, kỷ luật công khai, minh bạch nhằm tạo động lực cho cán bộ công chức thực hiện nhiệm vụ; xây dựng và chuẩn hóa vị trí việc làm để làm cơ sở cho việc đánh giá; đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng theo nhu cầu công việc.
Các chuyên gia cũng đề xuất việc ứng dụng nền tảng quản lý công việc công vụ theo thời gian thực giúp phát hiện những điểm yếu về năng lực và đưa ra phản hồi tức thời. Đồng thời, các cán bộ giỏi từ cấp huyện, cấp tỉnh nên được phân công làm người hướng dẫn, kèm cặp cho cán bộ cấp xã nhằm chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, tạo cơ chế học tập tại chỗ. Bằng cách này, đội ngũ cán bộ cấp xã mới có thể nhanh chóng nâng cao năng lực và đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ mới.
